Loftagnamælir

Agnir eru mengunarefni sem myndast á marga vegu og má flokka í annað hvort vélræna eða efnafræðilega ferla. Umhverfisvísindi hafa hefðbundið skipt ögnum í tvo meginflokka, PM10 og PM2.5.

PM10 eru agnir sem eru á bilinu 2,5 til 10 míkron (míkrómetrar) í þvermál (mannshár er um 60 míkron í þvermál). PM2,5 eru agnir minni en 2,5 míkron. PM2,5 og PM10 eru með mismunandi efnissamsetningu og geta komið frá mismunandi stöðum. Því minni sem agnin er, því lengur getur hún svifið í loftinu áður en hún sest til botns. PM2,5 getur verið í loftinu frá klukkustundum upp í vikur og ferðast mjög langar leiðir vegna þess að hún er minni og léttari.

PM2.5 getur komist niður í djúpustu hluta lungnanna (lungnablöðrurnar) þegar loftaskipti eiga sér stað milli lofts og blóðrásar. Þetta eru hættulegustu agnirnar því lungnablöðruhlutinn hefur enga skilvirka leið til að fjarlægja þær og ef agnirnar eru vatnsleysanlegar geta þær komist út í blóðrásina á nokkrum mínútum. Ef þær eru ekki vatnsleysanlegar haldast þær lengi í lungnablöðruhlutanum. Þegar smáu agnirnar fara djúpt ofan í lungun og festast getur það í sumum tilfellum leitt til lungnasjúkdóma, lungnaþembu og/eða lungnakrabbameins.

Helstu áhrif sem tengjast útsetningu fyrir agnum geta verið: ótímabær dánartíðni, versnun öndunarfæra- og hjarta- og æðasjúkdóma (sem sjást í auknum sjúkrahúsinnlögnum og heimsóknum á bráðamóttöku, fjarvistum frá skólum, missi vinnudaga og takmörkuðum virknidögum), versnun astma, bráð öndunarfæraeinkenni, langvinn berkjubólga, minnkuð lungnastarfsemi og aukið hjartadrep.

Það eru margar tegundir af mengunarefnum í heimilum okkar og á skrifstofum. Meðal þeirra sem koma að utan eru iðnaðarheimildir, byggingarsvæði, brunaheimildir, frjókorn og fjölmargir aðrir. Agnir myndast einnig við alls kyns eðlilega innandyrastarfsemi, allt frá matreiðslu, göngum yfir teppi, gæludýrum, sófum eða rúmum, loftkælingum o.s.frv. Sérhver hreyfing eða titringur getur skapað loftbornar agnir!